Από μικρό παιδί άκουγα τη λέξη «συγχώρεση», αλλά για κάποιο λόγο δεν μπορώ να πω ότι έβλεπα αποτελέσματα στον εαυτό μου, μα ούτε και στους γύρω μου.
Μιλούσαμε για αυτήν, αλλά δεν τη βιώναμε απαραιτήτως.
Η συγχώρεση, όπως την αντιλαμβανόμουν εκείνα τα χρόνια, είχε να κάνει με την ανεκτικότητα και το πρότυπο του «καλού ανθρώπου».
Την ακούω τη λέξη, αλλά δεν τη νιώθω.
Στα παιδικά μου χρόνια, όταν η αδελφή μου μού έκανε κάτι που με θύμωνε και καλούσαμε τον διαιτητή, έναν γονιό δηλαδή, να πει ποιος έχει το δίκιο. Τότε η διαφωνία λυνόταν φυσικά με τον εξής τρόπο, ότι «πρέπει να συγχωρήσεις την αδελφή σου, δεν το έκανε επίτηδες.
Και ένιωθα ότι ήμουν λάθος, αν τελικά το μόνο που ήθελα ήταν να τη σπρώξω να πάει πιο ’κει. Αλλά τι να έκανα «που πρέπει να την αγαπάω, επειδή είμαστε αδέλφια και τα αδέλφια δεν τσακώνονται». Τι κακή αδελφή που θα ήμουν αλλιώς! Το καλύτερο που είχα να κάνω ήταν να το ξεχάσω και να δώσω τόπο στην οργή.
Φυσικά, ακόμα και σήμερα κάπως έτσι μιλάμε στα μικρά παιδιά, απλά και μονοδιάστατα, διότι μπορούν πολύ λίγα να αντιληφθούν και να διαχειριστούν.
Για την ιστορία, να σας πω ότι η σχέση με την αδελφή μου έγινε κάτι παραπάνω από απλά συμβατικά αδελφική. Η αγάπη και η αποδοχή, η στήριξη και ο σεβασμός που τρέφουμε η μία για την άλλη έχουν δημιουργήσει μια υπέροχη σχέση, την οποία δεν θεωρήσαμε δεδομένη και τη δουλεύουμε ενεργά ακόμα και σήμερα.
Τι ωραία προβλήματα που είχαμε όταν ήμασταν μικρά παιδιά! Όλη αυτή η συνειδητότητα που δεν τα πολυψάχνει, που είναι απλή, όλα είναι άσπρο ή μαύρο, πράγματι, σήμερα μου φαίνεται ανακουφιστική. Νιώθω γλύκα για εκείνον τον καιρό. Τα χρόνια της ανεμελιάς και της αθωότητας.
Όχι μόνο για μένα αλλά και για τους γύρω μου. Η δεκαετία του ’80, του ’90. Χωρίς τεχνολογία, χωρίς έντονη παγκοσμιοποίηση, μια αίσθηση ρομαντική. Όλα πιο απλά και πιο ανέμελα.
Στις δεκαετίες από το 2000 και πιο πίσω, οι άνθρωποι δεν ήξεραν να έρχονται σε επαφή με το συναίσθημα με τον τρόπο που αυτό συμβαίνει σήμερα, που η συνειδητότητα μας είναι πιο υψηλή και η δυνατότητα προσωπικής ανάπτυξης πιο εύκολα προσβάσιμη.
Εκείνα τα χρόνια οι γονείς μας δεν γνώριζαν πώς να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τα συναισθήματά μας. Οι ψυχαναλυτές δεν ήταν απασχολημένοι στον βαθμό που είναι στην εποχή μας. Και όχι μόνο αυτοί, αλλά και όλων των ειδών οι δάσκαλοι, καθοδηγητές και θεραπευτές του σώματος και της ψυχής.
Αφού τώρα λοιπόν είμαστε σε καλύτερη θέση και έχουμε τα εργαλεία να μετασχηματίσουμε τα συναισθήματά μας και να τα επεξεργαζόμαστε, θέτω την ερώτηση:
Πώς μπορούμε να συγχωρήσουμε έμπρακτα τους ανθρώπους που μας έβλαψαν; Πώς να λάβουμε και εμείς
συγχώρεση από αυτούς που βλάψαμε;
Πιστεύω θα συμφωνήσουμε ότι η συγχώρεση είναι κάτι πολύ περισσότερο από μια απλή λέξη ή ένα αξίωμα που πρέπει να ισχύει επειδή σ’ το είπε κάποιος άλλος. H αξία που έχει για τη ζωή και τη μετέπειτα εξέλιξή μας είναι αδιαφιλονίκητη.
Μεγαλώνοντας, ήθελα τόσο πολύ να ελευθερωθώ από τα βαρίδια των εμπειριών μου, αλλά δεν φαινόταν να μπορώ να βρω τον σωστό τρόπο να συγχωρήσω τον άλλον. Να συγχωρώ πραγματικά. Αυτό το συναίσθημα που επιτέλους μας ανακουφίζει.
Κατ’ αρχάς, δεν ήξερα ποιος είναι ο καλός, που κάνει κάτι «κατά λάθος», και ποιος ο κακός, που πρέπει να τον στείλω στην πυρά. Μου φαίνονταν όλα πολύ υποκειμενικά και το κυριότερο: ο καθένας από την πλευρά του είχε δίκιο, τα όρια ήταν ρευστά πολλές φορές.
Όπως ίσως να αντιλαμβάνεται κανείς, η ενσυναίσθησή μου ήταν ανεπτυγμένη και μπορούσα να μπω ακόμα και στη θέση αυτού που με αδικούσε ή με πονούσε. Άρα πώς ακριβώς να βρω το δίκιο μου, ώστε τουλάχιστον να φύγει ο θυμός μου; Ήταν πολύ σημαντικό να με υπερασπιστώ και να θέσω υγιή όρια.
Και μέσα σε όλο αυτό, είχε προστεθεί και η ματαίωση του εαυτού μου, «αφού δεν μπορώ να συγχωρέσω, κάτι δεν κάνω καλά». Και αφού «κάτι δεν κάνω καλά, δεν είμαι αρκετά καλή», να ’τος πάλι ο θυμός! Ένας φαύλος κύκλος. Και πόσους φαύλους κύκλους ζούμε όλοι μας καθημερινά, αμέτρητους!
Μα, ίσως οφείλουμε να αναρωτηθούμε αν οι έννοιες, έτσι όπως μας τις δίδαξαν, δεν μας εξυπηρετούν πια. Διότι κάθε γενιά που έρχεται είναι πιο ανεπτυγμένη από την προηγούμενη και αναπόφευκτα κάποια πράγματα χρήζουν αναθεώρησης.
Φαντάζεστε να έχουμε τη δυνατότητα να στείλουμε ηλεκτρονικό μήνυμα, αλλά εμείς να επιμένουμε να χρησιμοποιούμε τον τηλέγραφο;
Ορισμένα πράγματα χρειάζεται να δούμε εάν ακόμη μας εξυπηρετούν, εάν δουλεύουν υπέρ μας και, εάν τελικά εμείς δεν μπορούμε να ανταποκριθούμε. Τι χρειάζεται να κάνουμε ο καθένας για τον εαυτό του, αλλά και στο σύνολό μας ως κοινωνία; Νιώθω μονίμως τη βεβαιότητα ότι χρειάζεται να αναβαθμιστούμε, κοιτώντας σταθερά εντός μας και καλλιεργώντας μια πιο ειλικρινή σχέση με τον εαυτό μας.
Η συγχώρεση είναι μια έννοια που καλούμαστε να διευρύνουμε με τη συνειδητότητά μας, ώστε να βιώσουμε έμπρακτα αυτή την ιερή αλχημεία που μετασχηματίζει όλα τα συναισθήματα σε ανώτερη ενέργεια. Πώς;
Οι νέες ιστορίες που θα λέμε στον εαυτό μας
Συνειδητοποιώ και εγώ σταδιακά τι σημαίνει να βγαίνω από τη στάση του θύματος. Τι σημαίνει να παίρνω ολοκληρωτικά την κυριότητα του εαυτού μου.
Για να με αναλάβω ολοκληρωτικά, χρειάζεται να συνειδητοποιήσω ότι μπορώ να επιλέγω τι θα σκέφτομαι και τι όχι. Κατά συνέπεια να πάρω και την ευθύνη των συναισθημάτων μου, να με βοηθήσω να δω τις καταστάσεις αλλιώς, ώστε να κάνω την καθημερινότητά μου καλύτερη.
Στη θέα ενός εμποδίου άλλωστε έχουμε πάντα δύο επιλογές. Να μεγαλώσουμε, να αναδυθούμε από τα σκοτάδια μας και να βρούμε το φως που κρυβόταν πίσω από το εμπόδιο. Ή να μείνουμε στο ίδιο επίπεδο που ήμασταν και πριν, και να παλεύουμε μέσα στο σκοτάδι.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Τα Φτερά της Αλλαγής» της συγγραφέα Ρούλας Παπαθανασίου