Μαθαίνοντας για το cyberbullying μέσα από ένα παραμύθι

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟ PRESS ROOM ΤΟΥ WWW.iWrite.GR

Σας ευχαριστώ πολύ για την ευκαιρία που μου δίνετε, να συζητήσουμε για το cyberbullying  και όχι μόνο.

     Παγκόσμια ημέρα ασφαλούς πλοήγησης στο διαδίκτυο η 9η Φεβρουαρίου και το σύνθημα για φέτος είναι “Μαζί για ένα καλύτερο διαδίκτυο”. Θυμήθηκα την αφίσα σε ένα από τα συνέδρια που παρακολούθησα, με έναν νεαρό, να σερφάρει πάνω σε τεράστια κύματα. Τα παιδιά μας θα αντιμετωπίσουν τεράστια κύματα, μπορεί και κάποιο τσουνάμι στην πραγματική τους ζωή ή σερφάροντας στην ψηφιακή. Θα πρέπει όμως να είναι έτοιμα να ισορροπήσουν όρθια πάνω σ’ αυτά.

Στο βιβλίο σας παρουσιάζετε τη συμφιλίωση με την τεχνολογία. Παρόλα αυτά, κρύβει μέσα της και κινδύνους. Ποια θα λέγατε πως είναι η μέθοδος με την οποία τα παιδιά μπορούν να ευχαριστηθούν το διαδίκτυο και την τεχνολογία με ασφάλεια;

Πόσο προφητικό ήταν το παραμύθι όταν παρουσιάστηκε και πόσες νέες καταστάσεις είχαμε προβλέψει, τότε! Στην covid εποχή που διανύουμε, η εκπαίδευση γίνεται πλέον on-line. Τα παιδιά είναι συμφιλιωμένα με τη νέα τεχνολογία, μια που είναι “ιθαγενείς”, στο διαδίκτυο, έχουν γεννηθεί στην εποχή του, σε αντίθεση με τους μεγαλύτερους, που είμαστε “μετανάστες”. Θα έλεγα ότι στο παραμύθι παρουσιάζουμε την εξοικίωση με την τεχνητή νοημοσύνη και τη νέα πραγματικότητα, που είναι το e-school. Όταν γράφτηκε το παραμύθι τα σχολεία λειτουργούσαν κανονικά, και οι ήρωες του παραμυθιού αντιμετώπισαν ένα συμμαθητή, πολύ διαφορετικό, τον Τάκη τον Ρομποτάκη. Η Σίλια τον καλοσόρισε φιλικά, ενώ ο Γιωργάκης τον στοχοποίησε για bullying. Με τη σωστή ενημέρωση και με συμπαραστάτες τους γονείς, τους εκπαιδευτικούς, αλλά κι όλη τη σχολική κοινότητα, τα παιδιά μπορούν να ευχαριστηθούν το διαδίκτυο και την τεχνολογία με ασφάλεια. Και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης οφείλουν να είναι σύμμαχοι και αρωγοί στην προσπάθεια αυτή. Οι κίνδυνοι που ελοχεύουν είναι πολλοί και τις περισσότερες φορές πολύ καλά “καλυμένοι”. Εμείς θα εστιάσουμε σήμερα στο cyberbullying.

Πόσο εύκολο είναι για ένα παιδί να πέσει θύμα cyberbullying στο διαδίκτυο και ποιες θεωρείτε τις κύριες αιτίες;

Συνήθως τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση πέφτουν θύματα bullying. Κατ’ αρχήν όμως να δώσουμε έναν ορισμό για το bullying, γιατί παρατηρείται η τάση να χρησιμοποιείται ο όρος αυτός κατά κόρον, σε πολλές περιπτώσεις. Όταν το παιδί εντάσσεται στη μικρή κοινωνία του σχολείου, έχει την ανάγκη να γίνει αποδεκτό και ενεργό μέλος της. Στο χώρο αυτό μπορεί να αντιμετωπίσει το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού ή bullying, όπως το συναντάμε στη διεθνή βιβλιογραφία. Χαρακτηριστικά του στοιχεία αποτελούν η πρόθεση, η επανάληψη, (Olweus 1999) και η μειονεκτική θέση του θύματος σε σχέση με το θύτη (Smith et al). Συνήθως τα αγόρια είναι θύτες σωματικής βίας, ενώ τα κορίτσια λεκτικής. Δυστυχώς μόνο ένα μικρό ποσοστό των παιδιών εξομολογείται το πρόβλημα στους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Το cyberbullying, είναι το bullying με τη χρήση των νέων τεχνολογιών, για την επικοινωνία και την πληροφόρηση (ICTs).Το θύμα του κλασικού εκφοβισμού μπορούσε να βρει καταφύγιο στο σπίτι του, ενώ του ηλεκτρονικού όχι. Τί γίνεται όμως με το cyberbullying, όπου ο θύτης κρύβεται πίσω από την ανωνυμία και έχει πολύ καλή γνώση των νέων τεχνολογιών; Η έννοια του χρόνου αλλά και της επανάληψης στον κυβερνοχώρο έχει διαφορετική υπόσταση. Ένα περιστατικό μπορεί να μετατραπεί σε χιονοστοιβάδα και να ξεφύγει από τα χέρια του δράστη, εξαιτίας των δυνατοτήτων της νέας τεχνολογίας. Π.χ. μια εικόνα που ανεβαίνει στο διαδίκτυο, μπορεί να προωθηθεί αργότερα και από αυτούς που την έλαβαν, τους “μάρτυρες”, του αρχικού συμβάντος, οι οποίοι τώρα πια γίνονται και οι ίδιοι δράστες.

Πιστεύετε πως οι γονείς γνωρίζουν τη σοβαρότητα και τη συχνότητα του cyberbullying αλλά και πώς να την αντιμετωπίσουν;

Θέλω να πιστεύω ότι τώρα πια γνωρίζουν τη σοβαρότητα. Ιδιαίτερα στις μέρες αυτές του lockdown, που οι περισσότεροι γονείς εργάζονται online, χρειάζεται να προσέχουν πολύ, όχι μόνο για τα παιδιά τους, αλλά για να μην πέσουν και οι ίδιοι θύματα working-place bullying.

Οι γονείς θα πρέπει να είναι κοντά στα παιδιά τους και να κερδίσουν την εμπιστοσύνη τους. Να ενημερώνονται διακριτικά και για την ψηφιακή τους ζωή και να προσέχουν μήπως υπάρχουν τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών τους. Ένας ανήλικος που έχει υποστεί ηλεκτρονικό εκφοβισμό, διστάζει να χρησιμοποιήσει τον Η/Υ, ή γενικότερα τις ηλεκτρονικές συσκευές, αποφεύγει να συζητά για τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιεί και δείχνει εξαιρετικά ανήσυχο όταν παίρνει κάποιο μήνυμα. Παρουσιάζει διαταραχές στον ύπνο, δεν αισθάνεται καλά, έχει πονοκεφάλους, απομακρύνεται από τους φίλους του και τους δικούς του ανθρώπους, γίνεται έντονα αντικοινωνικό, μπορεί να παρουσιάσει ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας.

Θεωρείτε πως οι περιπτώσεις cyberbullying αντιμετωπίζονται από την κοινωνία και την πολιτεία, με τη σοβαρότητα και τη λεπτότητα που τις αρμόζει;

Πολύ σωστή επισήμανση. Εφόσον το θύμα και ο θύτης είναι παιδιά, απαιτείται ιδιαίτερη λεπτότητα στο χειρισμό τέτοιων περιστατικών. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ενημέρωση και έχουν γίνει αρκετά βήματα από την πολιτεία. Ως παράδειγμα θα ήθελα να αναφέρω το πρόγραμμα επιμόρφωσης γονέων WE CAN, με συμμετοχή γονέων από χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η επίσημη γλώσσα δεν είναι η Αγγλική.

Ποια πιστεύετε πως είναι μια ιδανική αντιμετώπιση που μπορεί να προκαλέσει την εξάλειψη του φαινομένου;

Μακάρι να μπορέσουμε στο μέλλον να μιλάμε για την εξάλειψη του φαινομένου. Μέχρι τότε όμως τα παιδιά μας ας έχουν υπόψη τους τα 4 Α:

Αναγνώριση: Να μπορούν να αναγνωρίζουν τις τεχνικές που χρησιμοποιούν οι πιθανοί δράστες για να εξαπατήσουν τα υποψήφια θύματά τους. Σ’ αυτόν τον τομέα ο ρόλος των ενηλίκων, που έχουν μεγαλύτερη εμπειρία ζωής είναι καταλυτικός.
Άρνηση: Να αρνούνται να δώσουν οποιαδήποτε προσωπική πληροφορία.
Αντίδραση: Να αντιδρούν ακαριαία αν ποτέ βρεθούν σε δύσκολη ή περίεργη κατάσταση, βγαίνοντας από το πρόγραμμα, κάνοντας log off, ή απλά κλείνοντας τον υπολογιστή.
Αναφορά: Να αναφέρουν λεπτομερώς και αμέσως το συμβάν, ή οποιαδήποτε ύποπτη ή επικίνδυνη προσέγγιση στους γονείς τους, στους δασκάλους, στους γιατρούς, ή σε κάποιον έμπιστο γνωστό τους ενήλικα.

Και μην ξεχνάμε ότι είμαστε σε απόσταση αναπνοής από το internet of things. Σημαντικότατο ρόλο παίζει και η πρόληψη και όπως επισήμανα από την αρχή και η διαρκής και υπεύθυνη ενημέρωση. Εξάλλου η ενημέρωση των μικρών μας φίλων ήταν μια από τις αιτίες που γράφτηκε το παραμύθι “Η Σίλια και ο Τάκης ο Ρομποτάκης στο σχολείο του μέλλοντος”. Όπως αναφέρεται στην εισαγωγή, δίνονται “οι λειτουργίες, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και οι δυνατότητες εφαρμογής των αναδυομένων τεχνολογιών Ρομποτικής Κοινωνικής Αρωγής. Η διηγηματική προσέγγιση επιτρέπει στους μικρούς μας αναγνώστες να κατανοήσουν τα θέματα που παρουσιάζονται, μέσα από την αναγωγή σε καθημερινά τους βιώματα και συνθήκες.”

Και μην ξεχνάμε ότι:

Ο Τάκης ο Ρομποτάκης ποτέ δεν είναι λυπημένος,

γιατί έτσι είναι προγραμματισμένος!

Βασιλική Γκουντσίδου, συγγραφέας, Φυσικός,

μέλος της Διοικούσας επιτροπής του ευρωπαϊκού προγράμματος cost για το cyberbullying.

ΔΕΙΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Η ΣΙΛΙΑ ΚΑΙ Ο ΤΑΚΗΣ, ΡΟΜΠΟΤΑΚΗΣ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΕΛΛΟΝΤΟΣ